Sauna hakkında bilinmesi gerekenler :
- Kalori yakar
- Kan dolaşımını hızlandırır
- Derin ve rahat bir uyku sağlar
- Kasları gevşetir
- Zararlı toksinlerin dışarı atılması sağlar
- Deri gözeneklerini temizler
- Stresi alır
Saunadan hemen sonra insan kendini yeniden doğmuş gibi hisseder. Dinlendirir, bedensel ve ruhsal olarak rahatlatır ve mutlu kılar. Savunma sistemini güçlendirir, enfeksiyonları engeller. Yüksek ve düşük tansiyonda kan basıncının ayarlanmasını kolaylaştırır.
Dış görünümdeki değişiklikler hemen fark edilir. Zayıflamaya yardımcı olur. Çeşitli fonksiyon bozukluklarında (astım, baş ağrısı, yüksek tansiyon vb.) pozitif etki yapar. Ancak saunanın etkileri doğru uygulandığında pozitif olur.
Sauna herkese farklı faydalar sağlamaktadır. Bu konuda herkesin fikir birliğine vardığı konu ise düzenli sauna kullanımının beden ve ruh sağlığına iyileştirici etkisinin olduğudur. Saunanın genel çalışma prensibi insan vücudundaki yoğun sıcaklık artış ve azalışlarına dayanır.
Vücuttaki sıcaklık artışları sayesinde antikor üretimi artar, antikor vücudun hastalıklara karşı korunmasında kendi bağışıklık sisteminin üretmiş olduğu maddedir. Sıcaklık artışı ile kan damarlarının genişlemesi, buna bağlı olarak da kan dolaşımının hızlanması görülür. Organizmamız vücut sıcaklığını deriyi soğutarak sabit tutmaya çalışır ve yoğun bir terleme reaksiyonu verir. Sauna insan vücuduna genç ve taze bir görünüm kazandırır. Deri üzerindeki gözeneklerin açılması ile derinin üst tabakasındaki ölü hücreler dışarı atılmış olur. Yoğun terleme insan vücudundaki su ve toksinlerin dengesini ayarlar. Özellikle spor yaptıktan sonra saunaya girilmesi ile spor sonrası vücudun salgıladığı ve kas ağrılarına neden olan laktik asidin terleme yolu ile vücuttan atılması sağlanmış olur. Düzenli sauna banyoları kasları gevşetmek suretiyle vücuttaki romatizma ve kireçlenme ağrılarına iyi gelir. Sauna ile metabolizmanın çalışması hızlanır ve terleme için enerji gerekeceğinden bir sauna seansında yaklaşık 300 kalori yakılmış olur . Bu miktar 3-4 km koşmakla aynı değerdedir. Saunada konforlu terleme olan sulu terleme sağlanır (egzersizde olduğu gibi yüksek tuz kaybı olmaz) bu sayede vücuttan kurşun, nikel, cıva gibi zararlı toksinler atılmış olur. Programlı sauna banyoları solunum yollarının düzenli çalışmasına yardımcı olur. Sauna vücudun dış etkenlere karşı direncini arttırır, toplam kan proteinlerinde artışa neden olur, bu da dokulara daha fazla oksijen ulaşımını sağlar. Sauna banyosu kardio-vasküler sistemi ve kan basıncını olumlu yönde etkiler, kalbe ve tüm kardio-vasküler sisteme stressiz antrenman yaptırır. Akşamları yapılacak bir sauna seansı stresli günün bütün yorgunluğunu atmanızı sağlar, bu sayede derin ve rahat bir uykuya dalmanıza yardım eder.
Sauna; kalp, dolaşım ve sinir sistemini düzenleyen bir kültür-fizik olayıdır. İnsan vücudundaki hızlı, yoğun sıcaklık artışları ve düşüşleri saunanın ana prensibini oluşturmaktadır.
Deri tabakasının üst düzeyinde sıcaklık normalden 10° C daha fazla yükselir, aynı zamanda deri tabakasının altında sıcaklık normalden 1° C daha artar. Bu da vücuttaki hastalıklara karşı koyan madde olan antikor üretimini artırır. Kan damarları genişlediği için kan akışı hızlanır. Organizmamız vücut sıcaklığını deriyi soğutarak sabit tutmaya çalışır ve yoğun bir terleme ile reaksiyon verir. Deri, ölü hücrelerden temizlenerek canlanır. Yumuşak ve pürüzsüz bir yüzeye sahip olur. Yoğun terleme, insan vücudundaki su ve toksinlerin dengesini ayarlar. Özellikle spor yaptıktan sonra saunaya girilmesi tavsiye edilmektedir. Bunun sebebi olarak da kas ağrılarına neden olan laktik asidin terleme yoluyla atılması gösterilmektedir. Finli atletlerin mukavemet sporlarındaki başarısının saunadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Günümüzde düzenli sauna banyoları başarılı atletlerin çalışma programlarında yer almaktadır. Sporcular egzersize gösterdikleri uyum sonucu terlediklerinde fazla tuz kaybetmezler; sulu terlerler. Sauna, insanın pasif durumda iken sulu terlemesini sağlar. Böylece aktif terlemede oluşan yorgunluğun tam tersine saunada terleme ile yorgunluk giderilir. Düzenli sauna banyoları solunum yollarının daha düzenli çalışmasına da yardımcı olmaktadır. Sauna banyosu kardio-vaskular sistemini ve kan basıncını olumlu yönde etkileyerek, kalbe ve bütün kardio-vaskular sistemine stressiz bir antrenman yaptırmaktadır. Sauna, toplam kan proteinlerinde artışa neden olur. Bu artış da dokulara daha fazla oksijenin ulaşmasını sağlar. Sauna, vücudun dış etkilere karşı direncini artırır. Soğuk duşla tamamlanmış ve kurallarına uygun olarak yapılan sauna ziyaretlerinin yararları görüldüğü gibi çok geniş bir yelpazeye sahiptir. Sauna ile günlük yaşamın bütün stresinden ve yorgunluğundan kurtulur, yaşamdan keyif alırsınız.
’Sauna tesis etmek, hastanelerden tasarruf etmek demektir.’’ Ayrıca düzenli olarak saunaya giden çok sayıda kişi, verim kabiliyetinin yükseldiğini, kendini şimdiye kadar olduğundan daha iyi hissettiğini hastalıklara karsı diğer insanlardan daha dayanıklı hale geldiğini ve bu durumda çeşitli hastalıkların ortadan kaybolduğunu söylemiştir. İdeal bir sauna emniyetli, hijyenik, ekonomik, dayanıklı, kullanışlı, estetik ve keyif verici olmalıdır. Bu vasıfların elde edilebilmesi, saunanın tasarımı ve yapımında kullanılan malzemelerin yapımına bağlıdır. Sauna tasarımında biçim ve boyut tespiti, saunanın umuma açık bir işletme saunası yada kişiye özel sauna olmasına göre yapılmaktadır. Saunayı kullanacak kişi sayısı da tasarım aşamasında çok önemli bir etkendir. Sauna içerisinde, sıcak ve kuru havanın bulunduğu, insanların rahatça yatıp oturabilecekleri kadar büyüklüğü olan, ahşaptan yapılmış bir çeşit banyo evidir. Finlilerin geleneksel banyosu olarak da bilinir. Yararlarından dolayı yeni bir banyo kültürü olarak toplumumuza girmiştir. İnsanların iyi bir güne enerji dolu başlayabilmesi ve gün boyu oluşan, beden ve zihin yorgunluğunu atabilmesi stresten, toksin ve fazlalıklardan kurtulabilmesi, kaslarını gevşetebilmesi için saunaya az bir zaman ayırması yeterlidir. Çünkü sauna metabolizmayı ve kan deveranını hızlandırır. Bundan dolayı yenilenme ve canlılık sağlar.
Saunanın Türkiye’deki geçmişi çok eski değildir. İlk olarak işletme saunaları ile başlayan bu merak daha sonra tüm turistik otellere girmiş ve günümüzde her evin ihtiyacı haline gelmiştir.
Kadınlar : Sauna, organizma ve cilt üzerinde gençleştirici bir etki yapmaktadır. Vücuda bir elastikiyet ve gerginlik vermektedir. Banyo esnasında kilo kaybı ve kan dolasım faaliyetlerinin etkisi ile sauna banyosu, açlık kürü yapmaksızın ve zararlı ilaçları kullanmaksızın, tabii bir şekilde vücut ağırlığını ayarlamak ve ona uygun bir form vermektedir. Bundan başka kadın hastalıklarından korur ve bunları yok eder.
Sauna bir anlamda biyolojik gençleştirme aracıdır.
Erkekler: Bedeni ve zihni çalısmadan sonra, dinlenmek için sauna banyosundan daha iyi bir araç yoktur. Ergenlik yıllarında agrı ve sikayetlerden korumakta ve sinirli insanlara faydalı olmaktadır.
Sporcular: Sauna, sporcunun bedeni kabiliyetini daha iyi bir hale sokmaktadır. Hemen hemen antrenmanın gösterdiği etkiyi göstermektedir. Spor yapıldığı zaman dokuların elastiklesmesi ve açılması, sauna vasıtasıyla temin edilmekte ve bütün vücut başka hiçbir şekilde elde edilmeyecek şekilde idman yapmaktadır. Çünkü kas agrı ve hastalıklarının önlenmesinde sauna ideal bir araç teşkil etmektedir. Bu banyoya sporcular için ‘’çelik banyosu’’ ismi verilmiştir.
Bedeni islerde çalışanlar : Sauna, gerek küçük yaslardan itibaren bedeni islerde çalışanlara gerekse bedeni islere alışmamış olanlara ideal bir banyodur. Bedenen çalışan kimseler, sauna banyosundan sonra dinlenirken kendilerini hafiflemiş ve canlanmış hissetmektedirler.
Zihinsel faaliyet gösterenler: Sauna banyosundan sonra zihni, yorgunluk belirtileri kaybolur. Kişinin konsantrasyon gücü artar. Çalışmaya engel olan ve ağırlaştıran halsizlik, durgunluk ve bitkinlik aniden kaybolur ve insan yine kendini fikri faaliyete elverişli hisseder. Çünkü fikri islerde çalışan kimselerin masa basında oturmalarından dolayı hareket noksanlığı gibi mahsurları da sauna banyosundan sonra tamamıyla giderilmiş olur. Düzenli sauna banyosu yapmak herkes için olumlu neticeler vermektedir.
Sauna ile Tedavide Elde Edilen Başarılar: Sauna, aşağıdaki hastalıkların tedavisinde çok önemli başarılar sağlamıştır. Tedavi konusunda sık sık elde edilen bu başarılı neticeler, bilimsel olarak da kabul edilmiştir.
* Her cins romatizma, siyatik, növraljik hastalıklar, eklem iltihapları, sakatlık ve tutuklukların tedavisinde.
* Metabolizma bozukluklarından doğan hastalıklar, şişmanlamaya müsait, zayıflamaya isteği, seker hastalığı, kronik halsizlik durumunda.
* Hormon hastalıkları, yumurtalık rahatsızlıklarında.
* Çocuklarda ve gençlerde boy atmama ve gelişme bozukluklarında.
* Kapalı ve cerrahi verem hastalığında.
* Dişlerde ve bademciklerde gizli enfeksiyon merkezlerine karsı, mide ve bağırsak ülserinde iltihaplar, kısırlık ve sindirim düzensizliklerinde.
* Üst solunum yollarının bütün hastalıkları, nezleden bronşite
kadar bütün hastalıklar, astım, bahar nezlesi, burun iltihapları, gırtlak ve hava borusu iltihaplarında.
* Üşütmeden oluşan her cins hastalıklar, grip ve zatürree. Deride
toksin toplanması, alerjik ve diğer deri hastalıklarında.
* Her türlü sinir rahatsızlıkları, ruhi gerginlikler, uykusuzluk,
sinüzit, egzama, ruhi depresyonlar, iştahsızlık, konsantrasyon zayıflığı, yorgunluk, asabi menşeli kalp ağrıları.
* Yaralanmalar ve jinekolojik ameliyatları sonrası yapılacak
tedavilerde, ölü hücrelerin yok edilmesinde ve zor iyileşen yaralarda.
* Tüm kan dolasımı hastalıkları ve ilkbahar yorgunluklarında.
Çeşitli kalp hastalıkları, anjin, kalpte kan akımı rahatsızlıkları ve düzensizliklerinde.
* Kadın hastalıkları, alt karın hastalıkları, hamilelik
rahatsızlıkları, adetten kesilme ve rahatsızlıkları, kronik iltihaplar, ödemden rahatsız hamilelerde. Bu hastalıkları, sauna vasıtasıyla hiç kimse kendi isteğine göre tedavi etmeye girişmemelidir. Eğer bir sonuç elde edilmek isteniyorsa, bu
takdirde bir doktorun gözetiminde ve onun talimatlarına göre hareket etmek gereklidir. Yerinde yapılacak bir sauna banyosu, iyi netice veren bir tedavi banyosu seklini almaktadır.
Sauna Kullanımı:
Sauna banyosunu kullananların, saunayı kullanım kurallarına göre
kullanması gerekmektedir. Bu banyo kuralları, zorunlu ve kaçınılmazdır. Bu
kuralları tesis etmekteki amaç, önce sauna banyosunun tam ve etkili tesirini ve
faydasını devamlı kılmak ve genel banyoda diğer banyo yapan kişileri de
düşünerek buna göre düzenli bir şekilde hareket edilmesini sağlamaktır.
Saunaya başlamadan önceki kurallar
İnsanları sauna banyosu almaya sevk eden istekler, her ne kadar
çeşitli görünmekte ise de; zira biri romatizmalarını tedavi, diğeri spor bakımından
verimliligi arttırmak ve idman yapmak, hanımların bazıları ciltlerini daha güzellestirmek, digerleri ise zayıflamak için saunaya gelmektedirler. Esas itibariyle herkesi sauna banyosuna çeken neden ve amaçlar aynıdır. Sauna,kullanıcılarına gerekli dinlenme ve rahatlıgı temin etmekte
ve hayatımız boyunca saglıgımız üzerinde olumlu etkiler yapmaktadır.
* Saunadan beklenen faydaların olusmasını engelleyebilecek
sebepler sunlardır;
* Sauna gürültü yapılacak bir eglence yeri degildir. Sessizlik
içerisinde istirahat edilecek bir banyo evidir. Bu bakımdan günlük is konusmalarını ve tartısmalarını yapmamalıdır.
Çesitli sakalar ve espriler yapmak suretiyle diger sauna
kullanıcıları rahatsız edilmemelidir.
* Sıraların ve kanepelerin üzerine düzensiz çıkmak veya jimnastik
hareketleri ile saunanın adaleler üzerindeki etkisi azaltılmamalıdır. En dogrusu
sessiz ve hareketsiz yatmaktır.Yatar ve oturur durumda bedendeki gerginlik giderilmelidir.Adaleleri hareket ettirmek suretiyle vücuda yüklenilmemelidir.
* Estetik ve hijyenik sebeplerden dolayı saunada bir havlunun veya
keten bezin üzerinde oturulması sarttır. Bu nedenle ne mikrop kapma nede
baskasının terinden tiksinme durumu meydana gelmez.
* Sauna banyosu esnasında ve saunadan çıktıktan sonra birkaç saat
süreyle tütün, alkol ve kafeinli maddeleri almaktan kaçınılmalıdır. Bu sekilde uygun hareket edilerek saunanın saglık üzerindeki faydaları arttırılmıs olur.
* Bazı durumlar hariç (önemli spor karsılasmaları), saunaya
girmeden önce ne bedenen ve ne de ruhen çok bitkin bir halde olmamalıdır. Aksi takdirde bu bitkin duruma ilaveten sauna bu kisilere zararlı etki yapabilir.
* Hemen yemegin üzerine saunaya girilmemelidir. Yalnız aç karnına
da saunaya girilmemelidir. Banyoya baslamadan önce biraz ekmek veya biraz
sekerli yiyecekler yemek uygundur. Banyo bittikten sonra kuvvetli bir yemek tüketilmelidir.Eger kuvvetli bir yemekten sonra mide ve bagırsak bölgesinde kan toplanmıs bir vaziyette veya
bunun aksine siddetli açlık halinde sauna banyosuna girilecek olursa, bu banyo
vasıtasıyla kan, vücudun üst yüzeyine zorlanmak suretiyle bas dönmesi ve
baygınlık meydana getirebilir.
* Sauna banyosundaki sıvı kaybı, banyodan çıkıldıktan sonra su,
meyve suyu ve benzeri içecekler içmek suretiyle hemen telafi edilebilir. Tam bir fayda saglamak istendigi taktirde vitamini bol içecekler tercih edilmelidir. Örnegin: Yabani gül meyvesi çayı, elma suyu, sütlü içecekler gibi.
* Sauna banyosunda iç çamasırı veya pestamala ihtiyaç
bulunmamaktadır. Ancak genel saunalarda gereksinim olur. Çünkü banyonun en önemli unsuru havadır. Bu hava, yalıtım görevi gören elbiseden kurtulmus olan vücudu sıcak ve soguk olarak kaplamaktadır. Vücut bu havayı teneffüs etmektedir. Banyo elbisesi ile yapılacak olan bir sauna banyosu; yalnız tesirsiz olmakla kalmayacak, hatta saglık bakımından bazı zararlar dahi olusturacaktır. Ancak çıplak vaziyette banyo yapmakta her toplumda hos görülmez, bu durum da kapamak istedikleri organlarını bir havlu ile örtülebilir. Yalnız burada dikkat edilecek nokta, havlunun vücuda yapısık olmayıp,birkaç santim uzaklıkta tutulmasıdır.
Banyodayken ter, insanın her tarafından akar gider. Yanlız cinsel
organ çevrelerinde ve gögüs kısımlarında, bel lastigi ve askılar etrafında, ter
toplanarak bu yerlerde hos olmayan deri egzamaları meydana getirebilir. (Kasık
ve gögüs kısımlarında kasındırıcı cilt iltihapları vb.)Bundan baska en hassas yerler olan böbrek, sırt, mide ve alt karın
kısımlarında ıslak pestamalın vücuda yapısması dolayısıyla bu organları üsütmek
tehlikesi de olabilir. Bir çok insan özellikle gençler ıslak triko ve iç
çamasırların soguk olması dolayısıyla kendilerini üsütmektedirler. Bu gibi üsütmeler,ancak yıllar sonra romatizmal ve böbrek hastalıkları halinde kendini göstermektedirler.
* Eger insan kendini hasta hissediyor ise bu takdirde, ilk sauna
banyosunu almadan önce uzman bir doktorun iznini almalıdır. Zira 60 yasından yukarı olanların da doktorun iznini almaları gerekir. Diger bir durumda Faust’un kuramıdır; “Hasta olmasına ragmen gerek isinde, gerekse de evde görevini yapabilenler saunaya karsı daha dayanıklıdırlar.” Öyleyse saglıklı olanlar ile, sporcuların yapacakları, sauna banyosu konusunda doktor kontrolü ile banyo almaları uygun ve faydalı bulunmaktadır. Bundan dolayı her hastanın sauna konusunda uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi gerekmektedir.
*
Sauna banyosuna giden bir kimse, banyoda acele
etmemelidir. Zira böyle acele yapılacak bir banyonun faydası yoktur. Hatta bazen zararlı dahi olmaktadır. Acele etmemekle birlikte banyoda kalınacak süre 15 dakikayı geçmemelidir. Saunada saatlerce kalmakta tamamıyla yanlıs bir hareket olacaktır.
* Saunanın tatbik ve faydalanma sekli asagıdaki sıralamada
olmalıdır;
1- Tamamiyle soyunulup üzerimizdeki yüzük, saat, bilezik, kolye
vb. takılar çıkarılır.Çünkü vücutta bulunan madeni aksam, saunada kızgın bir hale geldiginden yanıklar meydana getirebilir.
2- Çamasırlar özel soyunma kabinlerine bırakılabilir veya bazı
genel saunalarda çamasır yıkama bölümüne verilebilir. Bu durumda banyo bittikten sonra çamasırlar yıkanmıs ütülenmis ve kolalanmıs olarak, ayakkabılar boyanmıs olarak alınır. Bu özel servisler bütün saunalarda bulunmamaktadır.
3- Saunada iki adet havlu, sabun ve fırça gereklidir. Bunlar
saunada müsterilerin kullanımına verilmektedir. Sahsi degerli esyalar içinde saunada özel çekmeceler bulunmaktadır.
4- Banyoya baslamadan önce tuvalete gidilmelidir. Bu suretle banyo
esnasında sıcaklıgın etkisi ile tuvalete gitme ihtiyacı kalmayacaktır.
5- Eger kisi kendini hasta hissediyor veya fazla yaslı ise bu
taktirde sauna doktoruna müracaat etmelidir. Ancak her saunanın kendi doktoru olmayabilir.
6- Sıcak su ve sabun ile özellikle vücudun terleyen yerleri
(koltuk altlarını-karın altıayaklar vb.) yıkanır. Temizlenmek için gerekli olan sıcak su miktarından fazlası kullanılmaz.
Yıkanma asamasından sonra saunada sıcak su ve sabun bulundurulmaz.
Saunaya girilmeden önce fazla sıcak su kullanıldıgı taktirde sauna banyosunun etkisi azalmaktadır. Yine sıcak su fazla kullanıldıgında kan dolasımı hassas olan kisilerde düsük tansiyon ve bayılma gibi haller olusmaktadır.
7- Saunaya girmeden önce her defasında ayaklar ayak kurnasında
(sıcak suda)ısıtılmalıdır. Genellikle, gerek banyo esnasında, gerekse de
saunadan sonra, dinlenme durumunda veya giyinirken ayakların daima sıcak olmasına dikkat edilmelidir. Çıplak ayakla dolasılmamalıdır. Ayaklar soguk oldugunda damar krampları meydana gelebilmektedir.
8- Terleme kabinine girmeden önce her defasında kurulanılmalıdır.
Vücut kuru oldugu zaman daha çabuk terlemeye baslar. Ancak sıcaklıga fazla
dayanamayanlar yüz ve baslarını ıslatabilir. Eger çok terleniyor ise, bu taktirde terleme odasına (sauna) girmeden önce, vücut bir fırça ile iyice fırçalanır.
9- Bundan sonra esas sauna odasına girilir.
a- Önce en alt basamaga oturulur. veya boylu boyunca uzanılır.
Bundan sonra üst basamaklarda sıcaklık yüksek olacagından sıra ile üst basamaklara çıkılır.Saunada prensip olarak durmak su sekilde olmaktadır; Vücut gevsek ve kendi halinde bırakılacak, bas asagıda, ayaklar yukarıda olacak, derin derin nefes alınıp verilecektir. Göz hastalıgı olanlar gözlerini kapamalıdır. Bundan sonra ise gövdenin üst kısmı bir parça öne egik ve kollara dayanmak suretiyle dirsekten asagı olan kısım dizlerin üzerinde olarak dinlenmeye çalısılır. Rahat bir durumda isek ayaklar yukarı dogru uzatılır. Saunaya yeni baslayanlar, sauna banyosu konusunda tecrübeli olanlar gibi yatmayıp oturmayı tercih etmektedirler. Hasta olanların boylu boyunca uzanmaları daha faydalı olmaktadır. Saunaya ilk giriste ilk banklarda oturmak ve zamanla üst banklara çıkmak önemli bir kuraldır.
b- Buhar püskürdügü zaman yüz eller ile kapanır veya vücut o
sekilde döndürülür ki,buharın harareti ilk önce sırta tesir eder. Sayet buhar püskürtme isi, sauna personelinden biri tarafından yapılmıyor ise, bu durumda banyodaki müsterilerden biri sobaya her 7-10 dakikada bir 1/6 litre yani 150 gr suyu, sobadaki taşların üzerine dökmek suretiyle bu isi yerine getirir.
c- Eger ilaveten yapılan buhar sarjı ile yeterli derecede
rahatlanıldıgı ve sinirleringevsedigi hissedilmez ise, bu taktirde vücuda fırça veya masaj eldiveni ile masaj yapılır. Önce boydan boya olmak üzere dizden asagı bacaklara, ondan sonra dizden yukarı baldırlara ve daha sonrada sıra ile kollara masaj yapılır; her iki kısım iki veya üç defa yukarı asagı olacak sekilde ovusturulur. Asagıdan yukarı olan kalp istikametindeki hareket esnasında biraz daha kuvvetle bastırılır. Bundan sonra aynı islemler gövdeye uygulanır. Karnın üstünü daire seklinde ve saat yelkovanının dönme yönünde ovulur, gögsün üzerine yinedaireler, fakat sekiz harfi çizecek sekilde ovulur. Buna mukabil vücudunyanları ve sırtı hat seklinde bacaklara yapıldıgı sekilde ovusturulur. En son olarak ta avuç içi ile hafifçe vurmak suretiyle masaja devam edilir.
d- Saunada, rahatlık duyuldugu müddetçe kalınır. Fakat azami 15
dakikayı geçirmemelidir. Çünkü kisinin rahatlık duyma sınırı en çok bu
kadardır. Bir çok saunada içeride kalınan süreyi tespit için kum saatlerinden
faydalanılır. Saunada fazla kalmak fayda yerine zarar getirebilmektedir. Çok terleyen insanlar, saunada uzun süre
kaldıkları zaman kendilerini hafif hissedeceklerine, daha da agırlasmıs ve yorgun hissederler. Bu bakımdan fazla terlemek için,saunada uzun süre kalmaya çalısmamalıdır. Terleme bir idman meselesidir. Saunaya düzenli devam edildigi taktirde, zamanla daha fazla oranda terlenilebilecektir.
Saunada terlemek
10- Bu asamada sauna dairesi terk edilir. Ve soguk su ile
serinlenir. Bu halde soguk dus alınır veya kova yada hortumla su dökünülüp soguk su havuzuna dalınır. Ancak soguk su havuzuna, vücut üzerindeki ter, soguk su ile yıkandıktan sonra dalınmalıdır. Günümüzde serinleme, jakuzi veya buz ile doldurulmus havuzlarda yapılmaktadır. Bundan sonra artık sıcak dus yapılmaz. Deri bosluklarında kalan tere, vücudun kendisini koruması açısından ihtiyacı vardır. Fakat kalan ter ne hissedilir nede etrafa koku yayar. Soguk su havuzu Soguk su uygulaması kısa ve kuvvetli olmalıdır, fakat insanı
üsütecek kadarda devam ettirilmemelidir. Yalnız, başın yeter derecede sogutulmus olmasına dikkat edilmelidir.(Yüz ve ense) Zayıf olanlar, yaşlılar ve kalp hastalıgı olan kisilere, ani sekilde sogutma yapılmamalıdır.
Digerlerinin ise bu ani sogutma isleminden çekinmelerine gerek
yoktur. Zira vücut en asırı hararet farkına dahi dayanacak ve karsı koyacak sekilde iyice ısınmıs bulunmaktadır. Sogutma uygulaması esnasında cilt masajı yapılmamalıdır.Burundan derin derin nefes alınıp verilmelidir.
11- Bundan sonra temiz hava terasına çıkılır ve burundan derin
olarak nefes alıp verilir.Birden bire nefes almaya ve nefesi içeride tutmaya engel
olunmamalıdır. Nefes verildikten sonra, tekrar derin nefes almaya gereksinim duyuluncaya kadar araverilir. Terasta üsüyünce kadar uzun süre kalmamalıdır. Önce soguk su sonrada temiz hava terasına çıkmak suretiyle takip edilen sogutma sırası, kisinin istegine göre ters sıralı olarak ta yapılabilir. Nefes darlıgı olanların, önce soguk hava ile ve ondan sonrada (muhtemelen aynı
yerde) soguk su ile ve sogutma uygulaması yapmaları gereklidir.
12- Masaj yaptırılır. Sauna, masaj için en iyi hazırlıgı temin ve
teskil etmektedir.
13- Yukarıda 7. ve 11. maddelerde anlatılan hareketleri, kisi
arzusuna ve kendini hissettigi duruma göre bir veya iki defa tekrarlayabilir. Ancak daha fazla tekrarlamanın bir faydası yoktur. Zira yorgunluk ve bitkinlikten baska bir sey kazandırmaz.
14- En son sauna seansından sonra vücut ovularak kurulanmalı,
ancak hafif temasla kurulanmalıdır.
15- Arzu edildigi taktirde kisi kendine ultraviyole (günes)
ısınları uygulattırır, veya berber ve güzellik salonuna müracaat edebilir. Eger saunada doktor var ise muayenede olunabilir.
16- Normal bir vücut hararetini hissedinceye kadar, rahat bir
sekilde uzanmak veya yatmak suretiyle dinlenilir. Arzu ve ihtiyaç duyuldugu taktirde çay, sütlü içecekler, vitaminli meyve suları ve hatta yiyecek dahi getirilebilir.
17- Ancak terleme durdugu taktirde giyinilebilir. Aksi halde vücut
üsütülebilir. Dogru ve kuralına uygun olarak uygulanan bir sauna banyosundan sonra en soguk havada dahi,üsütmek korkusu olmadan dısarı çıkılabilmektedir. Sauna esnasındaki kurallar
* Saunada gürültü yapılmamalıdır. Sükunet içerisinde istirahat
edilmelidir.
* Sıraların ve kanepelerin üzerine tırmanmamalıdır. Jimnastik
hareketleri ile adaleleri hareket ettirmek suretiyle vücuda yüklenilmemelidir.
* Estetik ve hijyenik sebeplerden dolayı saunada bir havlunun veya
keten bezin üzerinde oturulması sarttır.
* Sauna banyosunda iç çamasıra veya pestamala ihtiyaç
bulunmamaktadır. Ancak genel saunalarda gerek vardır.
* Banyoda kalınacak süre 15 dakikayı geçmemelidir. Sauna da uzun
süre kalmakta yanlıstır. Ancak kisinin istek ve kendini hissettigi duruma göre
haftada bir iki defa tekrarlanabilir. Fakat bundan daha fazla tekrarlamanın da bir
faydası yoktur. Yorgunluk ve bitkinlikten baska bir sey kazandırmamaktadır [1].Banyodan sonra dikkat edilecek hususlar
* Sauna banyosu esnasında ve banyodan çıktıktan sonra bir süre
tütün, kafein gibi maddeleri almaktan kaçınmalıdır.
* Banyo bittikten sonra kuvvetli bir yemek yemek gereklidir.
* Sauna banyosundaki ter kaybı banyodan çıktıktan sonra su, serbet
ve benzeri içecekleri içmek suretiyle hemen telafi edilmelidir. Tam bir fayda
saglamak istendigi takdirde vitamini bol içecekler tercih edilmelidir. Örnegin; yabani gül meyvesi çayı, elma suyu ve bunlara ilaveten sütlü içecekler gibi.
* Banyodan sonra kırgınlık, yorgunluk, sinirlilik, keyifsizlik,
uykusuzluk ve istahsızlık gibi durumlar meydana geldigi takdirde bunlar, sauna banyosunun dogru ve geregi gibi uygulanamamıs olduguna bir isaret sayılmaktadır.
* Eger ikinci defa aldıgınız sauna banyosunda kuralları tam ve
dogru olarak uygulanmıs olunmasına ragmen yinede aynı olumsuz durumlar meydana gelmis ise, bu takdirde sauna kullanıcısının bilinmeyen hastalıkları vardır demektir.
* Sauna banyosu dogru bir sekilde uygulandıgı ve özellikle çok
uzatılmadıgı takdirde yani 6 ile 12 dakikalık bölümler halinde yapıldıgında kisiyi daima zindelestirecek ve hiçbir zaman yormayacaktır. Bir veya birkaç saat süreyle sauna banyosunda kalındıgında fizyolojik olarak hafif bir yorgunluk hissedilir. Rahat bir uykudan sonra zinde ve kuvvetli olarak uyanılmaktadır.
* Banyodan çıktıktan sonra herhangi bir sikayet var ise bu konuda
sauna doktoruna gidilip muayene olunmalıdır [1].
Saunada sık sık yapılan hatalar
* Çok uzun süreyle sıcak dus almak kan dolasımına olumsuz etki
etmektedir.
* Altına havlu koymadan saunada oturmak saglıksız bir durumdur.
* Saunada uzun süre kalmak bitkinlik meydana getirir. Saunada en
çok 15 dakika kalınmalıdır.
* Sauna banyosu esnasında jimnastik hareketleri yapmak bedeni
asırı derecede yorar.
* Saunadan çıktıktan sonra sıcak dus yapmak ve hatta sabunlanmak
suretiyle ter gidermek cildin direncini azaltır.
* Vücudu uygunsuz sekilde sogutmak hastalıklara neden olur. Aynı
zamanda vücudu iyi sogutmakta terleme ve üsüme sonucu hastalıkları önler.
* Yüz ve enseyi ani sogutmamak gerekir. Eger ani sogutulursa basa
kanın hücum etmesine neden olabilir.
* Ayakların soguk olması bas agrılarını meydana getirir.
* Fazla ve uzun süreyle sauna banyosu almak gereksiz yere kuvvet
harcatır.Ve olumsuz neticelerini genellikle sonra vermektedir.
Saunaya gidip gelme zamanları
Saunaya, kullanıcı bos zamanına göre istedigi zaman gidebilir.
Saunaya hangi zaman zarfında kaç defa gitmek gerektigi ise kisinin durumuna göre belirlenir. Yani hasta ise bu takdirde saunaya haftada birkaç defa gidilebilir. Fakat doktorun bunu onaylaması gereklidir.
Kullanıcı saglıklı ise haftada bir defa ve mümkünse hep aynı günde
olmak üzere saunaya gidilmesi yeterlidir. Zihinsel ve bedenen yorgun olundugu
zamanlarda haftada tercihen iki veya en fazla üç defa saunaya gidilebilir.
Yapılan mesleki arastırmalar ve sauna kullanıcılarından edinilen
pratik tecrübeler ile saunanın, vejetatif sinir sistemi üzerindeki etkisi yaklasık bir
hafta süreyle devam etmektedir.Sürekli olarak saunanın olumlu tesiri altında kalmak isteniyor ise, bu taktirde her hafta düzenli ve aynı günde olmak üzere sauna ziyaret edilmelidir.
Sismanlıga meyilli olan bünyelere ve sismanlara da sauna olumlu
etki etmektedir.
Saunanın iç organlara, hücrelere ve hormonlara sagladıgı etki
vücudun agırlıgını ayarlamaktadır. Kilodan düsmek ve vücut seklini ayarlamak
istendiginde bir müddet saunaya düzenli devam edilmelidir. Ancak bunda sonra saunanın etkisini ve faydası görülebilmektedir.
Dünyanın hemen hemen bütün ülkelerinde sauna ismi altında banyolar
tesis edilmistir.
Dikkat edilmesi gereken çok önemli husus, bu tesislerin gerçekten
teknigine uygun olarak yapılmıs ve isletilen sauna banyoları olmasıdır.
* Dogru ve teknigine uygun olarak yapılmıs saunaların belli baslı
özellikleri vardır. Bu özellikler söyle sıralanabilir.
* Teknigine uygun olarak yapılmıs bir saunada, terleme bölümü ne
fayans ile ne de sert tahta ile dösenmistir. Yalnız boyasız, islenmemis, 0 reçine ihtiva eden yumusak tahta ile dösenmistir.
* Terleme bölümünde sıcaklık tavanda yaklasık 80 ºC alt kısımlarda
ise 50 ºC ‘dir.
* +çerideki havanın rutubet derecesi mümkün oldugu nispette az
olmalıdır. (%10-15)
* Terleme bölümünün tavan yüksekligi 2,10 metre den fazla
olmamalıdır.
* Soba, ısının yayılımı suretiyle sıcaklık yaymalıdır. Ve zaman
zaman üzerine her defasında 1/6 litre su döküldügünde, kızgın ve kirlenmemis bir halde saf su buharı ortaya çıkarmaya elverisli olmalıdır.
* Banyo kuralları konusunda bahsedildigi gibi gerçek bir sauna
salonunda, tuvalet, sıcak ve soguk duslar, hortumlu duslar veya jakuzi, soguk su havuzu ve temiz hava terasının bulunması gereklidir.Yaz aylarında da saunaya gidilebilirmi.? gibi sorular sorulmaktadır. Uzmanlara göre yaz aylarında da saunaya gidilmesi gerekir. Yaz, günes ve sauna bir çok ortak özellikler içermektedir. Gün içerisinde sıcagın en fazla oldugu zaman saunaya
girilmelidir. Yazın, harareti ve susuzlugu gidermek için sıcak içeceklerin
soguk içeceklerden daha faydalı oldugu bilinmektedir. Bu itibarla saunanın, kısın oldugu kadar yazında faydalı olmasının sebebi aynı etkiden ileri gelmektedir. Yazın saunaya girildikten sonra insanın vücudunda hissettigi serinlik,soguk bir banyodan meydana gelen serinlikten daha iyidir ve daha uzun süreyle devam etmektedir. Saunadaki terlemenin sonundaki,sogutma islemleri neticesinde insanın vücudu sıcaklıga daha dayanıklı hale gelmektedir. Çok sıcak bir günde saunaya giderek, banyo alıp sonra bütün gün sıcaklıgın kisiyi rahatsız etmedigi bilinmektedir.Özellikle bahar ve yaz aylarında ortaya çıkan bahar yorgunlugu,
sinirlilik hali ve asırı derecede hararetli olmak gibi rahatsızlıklar dolayısıyla sauna
faydalı olmaktadır. Bundan baksa sauna, yazın yapılan günes banyolarına iyi bir
hazırlık görevi de görmektedir. Çünkü sauna banyosu ile cilt iyi derecede
temizlenmekte ve en üstteki deri tabakası atılmaktadır. Bu sayede günes
ısınları deriye daha iyi nüfus edebilmekte ve vitamin olusumuna neden
olmaktadır.Yaz mevsiminde saunaya düzenli devam etmeyerek devamlı sıcaklık
dolayısı ile vücudunu dayanıksız hale getirenler, kısın düzenli saunaya devam
ettikleri halde hastalıklara ve enfeksiyonlara savunmasız kaldıkları, mücadele
kuvvetleri, verim kabiliyetlerinin azaldıgı ve genellikle saglık durumlarında
bir gevseme olabilmektedir.
Saunaya gidilemeyecek haller
* Verem hastalıgında.
* Çok yüksek (200 üzerinde) veya çok zayıf tansiyon rahatsızlıgı
durumunda.
* Agır organik kalp hastalıklarında.
* Ates yapan mikrobik hastalıklarda.
* Bulasıcı hastalık durumunda.
* Kanayan çıban, sislik ve yaralar var ise.
* Agır böbrek hastalıklarında.
* Ameliyat edilmis kanser hastalıklarında.
* İleri derecede damar hastalıklarında. (damar sertligi -
kireçlenme)
Saunanın ilk dogus yeri Finlandiya’dır. Arkeoloji raporlarına göre
sauna bu ülkede en azından 9000 yıldan beri mevcuttur. Finlandiya nüfusunun az
olmasına ragmen sauna adedi 600.000 civarındadır. İstatistik raporlarına göre her Finli yılda 61 defa sauna banyosu yapmaktadır. İhtiyarlık yaslarında dahi Finli saunadan vazgeçmemektedir. Finlandiya’daki askeri hizmetleri talimatnamesinde, her askerin haftada bir defa sauna banyosu mecburtutulmaktadır. Hatta Fin hükümetinin dahi bugün, haftada bir gün
sauna günü vardır ve o gün hükümet erkanı sauna banyosuna girer ve orada devlet islerini tartısır.Özellikle son 20 yıl içinde sauna, dünyanın çesitli ülkelerinde süratle yayılmıs, hatta 30 yıl öncesine kadar sauna ismi bilinmeyen yerlere kadar girmistir. Saunanın bütün ülkelerde süratle yayılması ve bu ülkelerde tutulmasının belli baslı sebebi bilimin son 30 yıl içinde aunanın cildi esaslı bir sekilde temizlemekten baska, diger hiçbir süratle mümkün olmayacak sekilde hastalıkların önüne geçmek ve bunları tedavi etmek amacını tuttugunu tespit etmis olmasıdır. Ancak saunanın süratle ve esaslı bir sekilde yayılmasının tek sebebi, bilimin basarılı oldugu bu teshisten ibaret olmayıp, bunun diger bir önemli sebebi de bir defa sauna banyosu yapmıs olan kimsenin, kendi vücudunda saunanın olumlu ve faydalı etkisini bizzat hissetmis olması ve bu sekilde insanların arasında yayılmıs bulunmasıdır. Bu sebeple bugün, dünyada asagı yukarı hiçbir ülke yoktur ki orada sauna mevcut olmasın ve gittikçe artan bir alaka ve memnuniyetle karsılanmasın.Ülkemizde gelisme asamasında olan saunalar turistik bölgelerde,turistik otellerde vesehir hamamlarında yer almaktadır. Ekonomik durumu iyi olan kisiler evlerinin veya isyerlerinin bir bölümüne, bahçesine ve teraslarına yaptırmaktadırlar.
Sauna yapımında dikkat edilmesi gerekli en önemli hususlardan
birisi agaç malzeme seçimidir. Sauna yapımında tercih edilen abachi (ayous) ağacı Afrika dan ithal edilebilmekte olması bizim için bir avantaj sayılmaktadır.
Abachi türü agaçlar, yapılan arastırmalar sonucunda sauna içerisinde olumlu etkiler göstermektedirler. Ayrıca bu tür agaçların imalat sırasındaki isleme kolaylıgı da tercih edilme sebebidir.
Ülkemizde gerçek anlamda sauna yapan firma sayısı 10 kadardır.
Bunun sebebi üretici firmaların, birbiri ile bilgi alısverisinde bulunmamasından
kaynaklanmaktadır. Diger kurulusların sauna yapımında, bu bilgilerden yoksun üretim yapmaları, teknolojik kurallara uyulmadıgı için sauna, sauna özelliklerinde çıkarak sıcak oda halini almaktadır. Bu durum kullanıcılar üzerinde sauna hakkında yanlıs bilgi edinmeye ve yanlıs kullanıma yol açmaktadır.
Sauna yapımında ülkemizde firmaların ataga geçmesi gerekmektedir.
Ayrıca ülkemizde sauna konusunda seminerler ve bilgilendirme toplantıları
düzenlenmeli, halkımıza saunanın faydaları anlatılmalıdır. Ülkemizin ekonomik durumu da göz önüne alındıgında, fiyatı uygun ve kullanıslı alternatif sauna modellerinin gelistirilmesi öncelikli arastırma konuları arasında yer almalıdır.
KAYNAKLAR
[1] Kadhelm, H., 1966 Küçük sauna el kitabı,
[2] Osmanoglu, E., 1994, Banyoda sauna makalesi, Art Decor
Dergisi, 70 s.
[3] Dr.Karsten, A., 1958, Sauna ve saglık,
[4] Dr. Köksal, U., 2004, Saunanın sporcular üzerindeki etkisi
makalesi, Bursa Saglık Spor
Kulübü.
[5] Anonim., 2006a, http//www.beyform.com
[6] The Amerikan Suomalainen Fehti., 25 Temmuz 1988 tarihli sayı.
[7] Amerikan Otomobil Birligi Seyahat Kitabı., 1958.
[8] Anonim., 2006b, http//www.ayhavuz.com
[9] Anonim., 2006c, http//www.sankurt.com
[10] Anonim., 2006d, http//www.asateknik.com
[11] Anonim., 2006e, http//www.saunadekor.com
[12] Anonim., 2006f,
http//www.yaptes.com
[13] Anonim., 2006g, http//www.süpersauna.com
[14] Anonim., 2006g, http//www.villahavuz.com
[15] Anonim., 2006h, http//www.interpol.com
[16] Anonim., 2006ı, http//www.alsez.com
17] Anonim., 2006i, http//www. Finnsauna.com.tr
[18] Özmen, M., 1999 Lisans Tezi, D.P.Ü. S.T.E.F. Mobilya ve
Dekorasyon Egitimi,
[19] Professor emer., Dr.h.c Neufert, E., 1983, Yapı Tasarımı
Temel Bilgileri, Güven
yayıncılık San ve Tic. As..
[20] Çetinbak, M., ve Aksoy, A., 1987 Sauna üretimi maliyet
analizi, Doktora tezi, Hacettepe
Üniversitesi.
[21] Kale, B., 2000 Bilgisayar destekli mobilya tasarımı, Lisans
tezi, D.P.Ü. S.T.E.F. Mobilya
ve Dekorasyon Egitimi,
[22] Yılmaz, F., 2006 Uzaya Niyet Zayıflamaya Kısmet adlı makale,
Zaman Gazetesi.
KAYNAKLAR D_Z_N_ (devam)
[23] Zengin, S, M,. 2006 Hamam Fiyatına Bes Yıldızlı Hizmet adlı
makale, Zaman Gazetesi.
[24] Anonim., 2006j, http//www.ayhavuz.com.tr
[25] Anonim., 2006k, http//www. tylö.com
[26] Anonim., 2006l, http//www. saunadekor.com
[27] Anonim., 2006m, http//www.finnleo.com
[28] B+5 FINLAND Teknik Brosürleri
[29] BOZKURT, Y. Önemli Bazı Agaç Türleri Odunlarının Tanımı
Teknolojik Özellikleri ve
Kurulus Yerleri. +.Ü. Orm. Fak. Yay. No: 177.1971
[30] FABIAN, D. Aquatıe Buıldıngs Bader Bauten.
[31] GLAUS, Otto., Planen und Bauen Moderner Heilbader, Printed in
Germany, 1975
[32] Höckert, M., Schönfeld, G.,Sauna, Berlin 1990.
[33] RÖGER SAUNA, Teknik Brosürleri.
[34] SAUNALUX, Teknik Brosürleri.
[35] TÜRK STANDARTLARI ENST+TÜSÜ Yayını no: TS 1064/Kasım 1992
[36] Anonim., 2006n, http//www.suncaresauna.com
[37] Anonim., 2006o, http//www.kallehoffmans.com
[38] Anonim., 2006ö, http//www.ikikivas.com
[39] Keskiviikkona Gazetesi., 2000 N:02.75 vsk.
[40] Komisyon., 1997, Agaç +sleri Bölümü +s ve +slem
Yaprakları.Milli Egitim Basım Evi.Ankara
[41] Baykan +, Saçlı C, Esenkaya N., Agaç +sleri Meslek Bilgisi.
Gün-Dogu Yayınları, Ankara
[42] Sanıvar N, Zorlu +, Isık Z, +ç Mimari ve Dekorasyonda
Kontrüksiyon. ABC Matbaacılık LTD. STD. Ankara-2000
[43] Dinçel K, Isık Z, Agaç +sleri Teknik Resmi, Milli Egitim
Basım Evi. +stanbul-1997
Finnsauna Okan Sim